Πώς η φύση προετοιμάζει μητέρα και μωρό για τον θηλασμό

Ο μητρικός θηλασμός είναι μια βιολογική διαδικασία του ανθρώπινου σώματος γνωστή εδώ και χιλιάδες χρόνια. Για αιώνες αποτελούσε τη μοναδική δυνατότητα των νεογέννητων του ανθρώπινου είδους για επιβίωση! Τόσο η μητέρα, όσο και το μωρό της προετοιμάζονται στη διάρκεια της εγκυμοσύνης για τον θηλασμό.

Στη μητέρα η προετοιμασία που πραγματοποιείται στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι όχι μόνο σωματική, αλλά και ψυχική. Σωματικά αυτό που βλέπει να συμβαίνει στο σώμα της είναι μία πολύ μεγάλη αλλαγή στο στήθος της. Στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της εγκυμοσύνης τα αυξημένα επίπεδα των οιστρογόνων και της προγεστερόνης, ορμονών της εγκυμοσύνης, προκαλούν τον πολλαπλασιασμό του συστήματος αγωγών του αδένα των μαστών. Το σύστημα αυτό συνεχίζει να μεγαλώνει σε όλο το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης (13 η – 28 η εβδομάδα) και οι κυψελίδες, από όπου εκκρίνεται το γάλα, αναπτύσσονται και διαφοροποιούνται με τη βοήθεια της προλακτίνης, μίας ακόμα ορμόνης που εκκρίνεται από τον εγκέφαλό μας.

Η ανάπτυξη των μαστών συνεχίζεται σε όλη τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου (29 η – 40 η εβδομάδα). Η θηλή και η θηλαία άλως σκουραίνουν και μεγεθύνονται. Η παρατηρούμενη αύξηση των μαστών στο τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης είναι αποτέλεσμα της ανάπτυξης του λειτουργικού τμήματος του αδένα και της διαστολής των κυψελίδων λόγω της εμφάνισης πρωτογάλατος – στις περισσότερες γυναίκες εμφανίζεται ως μία υποκίτρινη έκκριση.

Το στήθος λοιπόν αρχίζει να λειτουργεί ως αδένας που παράγει γάλα ήδη από την εγκυμοσύνη. Μετά τον τοκετό και την έξοδο του πλακούντα αρχίζει η εκροή γάλακτος με σταδιακή αύξηση της παραγωγής και τελικά εδραίωση της γαλουχίας. Εκτός όμως από σωματικά η μητέρα προετοιμάζεται και ψυχικά για τον θηλασμό. Στην περίοδο της εγκυμοσύνης η γυναίκα «πάει» πίσω στο παρελθόν της, σε προηγούμενες εμπερίες και καταστάσεις που βίωσε με τους γονείς της και αναβιώνει αναμνήσεις της δικής της παιδικής ηλικίας. Κάθε εγκυμοσύνη φαίνεται πως αντανακλά τη ζωή της μητέρας πριν τη σύλληψη και συμβάλλει στην επιθυμία της να θρέψει – σωματικά και ψυχικά – το έμβρυο, το νεογέννητο, το βρέφος, το παιδί και εντέλει τον ίδιο της τον εαυτό. Συνήθως στην περίοδο της εγκυμοσύνης η μητέρα φροντίζει περισσότερο τη διατροφή της, μειώνει ή εγκαταλείπει επιβλαβείς για την υγεία της συνήθειες, όπως το κάπνισμα και το αλκοόλ και κάνει σκέψεις για τον τρόπο που θα θρέψει και θα φροντίσει το μωρό της.

Σε αυτούς τους εννέα μήνες εγκυμοσύνης η μητέρα, αλλά και ο πατέρας προετοιμάζονται για το γονικό τους ρόλο. Φαντασιώνονται το μωρό τους και επενδύουν συναισθηματικά σε αυτό, κάτι που δίνει την εντύπωση της επερχόμενης τελειότητας που θα αναπληρώσει τα φυσικά ανθρώπινα κενά. Το μωρό της φαντασίας συνήθως είναι τέλειο και ως αποτέλεσμα μετριάζονται τα αμφιθυμικά συναισθήματα των γονέων και προετοιμάζεται η μητέρα για το ψυχικό κράτημα του μωρού. Την περίοδο αυτή η μητέρα κάνει σκέψεις, ενημερώνεται και δηλώνει την πρόθεσή της ή μη να θηλάσει.

Όμως στη διάρκεια της εγκυμοσύνης προετοιμάζεται ενδομήτρια και το μωρό για τον θηλασμό. Γνωρίζουμε πως η αφή είναι η πρώτη αίσθηση που αναπτύσσεται ενδομήτρια. Το άγγιγμα του στόματος από τα δάκτυλα του εμβρύου διεγείρει το αντανακλαστικό του θηλασμού. Αυτή η ενδομήτρια ικανότητα του μωρού έχει επιβεβαιωθεί υπερηχογραφικά από την 20 η εβδομάδα εγκυμοσύνης και συμβαίνει παράλληλα με την προετοιμασία του στήθους της μητέρας για τον θηλασμό, γεγονός που επιβεβαιώνει την φυσικότητα του μητρικού θηλασμού. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως η φύση προετοιμάζει τη μητέρα και το μωρό για τον θηλασμό που ξεκινάει μέσα στην πρώτη ώρα από τη γέννηση του μωρού εάν το τοποθετήσουμε αμέσως δέρμα με δέρμα με τη μητέρα του!

ΠΗΓΕΣ

• Αντωνιάδου-Κουμάτου Ι., Σοφιανού Α. (2015) Μητρικός Θηλασμός – Οδηγός για Επαγγελματίες Υγείας, Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, Αλκυόνη: Εθνική Πρωτοβουλία Προαγωγής Μητρικού Θηλασμού.
• Wilson-ClayB., Hoover K. (2017) The Breastfeeding Atlas, 6 th Edition, Texas, LactNews Press.